afb. K. Emmens
Koningsweg 34-36
architect: J. Dony
bouwjaar: 1912
huidige- en oorspronkelijke functie: beneden- en bovenwoning
Achter de voorgevel
Sint-Lucas
door Henny Molhuysen|
De wijk Het Zand kent verschillende soorten huizen. Opvallend is dikwijls de rijke ornamentering aan panden: torentjes, beeldhouwwerk, speklagen en dergelijke. Soms trekt iets anders je aandacht. Zoals de gevelsteen met Sint-Lucas in de voorgevel van: Koningsweg 34. Het huis Koningsweg 34 vormt samen met nummer 36 één geheel. Het werd in 1912 gebouwd door architect J. Dony. Het woonhuis heeft een plat dak. Er is een driekantige erker over de begane grond en de eerste verdieping. Er bevinden zich luiken naast de vensters. En een gevelsteen boven de voordeur van nummer 34. De gevelsteen stelt Sint-Lucas voor, de patroon van de schilders. Dit houdt in dat de eigenaar of eerste bewoner schilder van beroep is geweest. Dat klopt: het was Frans Kops. Frans Kops is in 1873 in 's-Hertogenbosch in de Beurdsestraat geboren als Johannes Franciscus. Zijn vader was schilder van beroep. Frans is zich in hetzelfde beroep gaan bekwamen en volgde lessen aan de Koninklijke School in zijn geboortestad. Zijn leraren waren ondermeer J. Dony en P.M. Slager. Hij studeerde ook ruim één jaar in Brugge, waar hij in het museum oude meesters kopiëerde. In 1905 trouwde Frans Kops met Wilhelmina Scheefhals en vestigde hij zich als kunstschilder aan het Hinthamereinde. In 1912 verhuisde Kops naar de Koningsweg in het door zijn leermeester Dony ontworpen huis. Vandaar dus de gevelsteen met Sint-Lucas. Bijna veertig jaar woonde hij met zijn vrouw en hun vier kinderen aan de Koningsweg. Ook na het overlijden van zijn vrouw in 1932 bleef hij er wonen: tot zijn eigen dood in 1951 op 78-jarige leeftijd. Kops schilderde en tekende stillevens, portretten en historische onderwerpen. Hij genoot bekendheid door zijn schilderingen in kerken (onder meer in de Bossche Leonarduskerk) en muurschilderingen in openbare gebouwen. Bij menig Bosschenaar hangt thuis nog wel een portret van een van zijn/haar ouders of grootouders, geschilderd door Frans Kops, want vele honderden werden er middels zijn penseel vereeuwigd. In het stadhuis van 's-Hertogenbosch hangen twee schilderijen van hem: De aanbidding van het kind Jezus (kopie naar Jan van Eyck) en Het atelier van Jeroen Bosch (een reconstructie). Na de dood van Frans Kops woonde de familie Buskens (1954-1958) in het pand en daarna de familie Quaadvliet (1959-1964). Daarna werd de Koningsweg 34 aangekocht door een huiseigenaar die er kamerbewoners huisveste. De laatste dertig jaar hebben velen in het pand gewoond. Maar of zij schilderen als hobby gehad hebben? Sint-Lucas blijft vanaf zijn gevelsteen in ieder geval toezien. |
Brabants Dagblad donderdag 20 april 1995
Gemeentelijk monument
Koningsweg 34-36
BeschrijvingAlgemeen:Het pand Koningsweg 34-36 is opgenomen in de gesloten blokbebouwing van monumentale woonhuizen ten oosten van de Koningsweg. Het pand, dat een onderverdeling kent in een beneden- en bovenwoning, omvat drie niveaus namelijk de begane grond, de eerste verdieping en de zolder. Het platte dak eindigt aan de voorzijde met een dakschild.De bebouwing ligt enkele meters terug ten opzichte van de rooilijn. De voortuin is begrensd met het oorspronkelijke smeedijzeren hekwerk, geplaatst op een laag bakstenen muurtje. Het pand is in 1912 gebouwd naar het ontwerp van de architect J. Dony. De gevel vertoont grote gelijkenis met de panden Koningsweg 24-32, 52-54 en 56-58. Voorgevel:De voorgevel kenmerkt zich door een traditionele, eclectische vormgeving met neo-renaissance elementen. Het muurwerk is uitgevoerd in schoon metselwerk en bezit nog het originele voegwerk. De gevel heeft een opbouw in twee vensterassen. In de rechteras bevindt zich een dubbele deuropening onder een brede luifel, waarboven twee rondboogbovenlichten. Het rechter venster is voorzien van de originele glas-in-loodvulling; links is deze verdwenen. De rondbogen zijn uitgevoerd met aanzet- en sluitstenen. Boven het ingangsportaal prijkt een gevelsteen met St. Lucas.Het hoge kruisvenster op de eerste verdieping is uitgevoerd als middeleeuws kruiskozijn, geplaatst op een natuurstenen dorpel onder een met aanzet- en een sluitsteen gesierde korfboog met afgeschuinde rand. De onderramen zijn draaiend en bezitten luiken; de vaste bovenlichten zijn voorzien van glas-in-lood. In het muurwerk zijn enkele ankers van siersmeedwerk aangebracht. Dit deel van de gevel eindigt met een sober fries van siermetselwerk, geplaatst boven een licht uitspringende laag bakstenen. De bakgoot rust op geprofileerde klossen. In het dakschild bevindt zich een brede dakkapel met een gebogen kroonlijst. Het linker deel van de gevel heeft op de begane grond een rechthoekige erker, met een samengesteld, zesdelig venster aan de voorzijde en een tweedelig raam aan weerszijden. Alle ramen van de erker zijn voorzien van glas-in-lood. Op de verdieping is een tweede erker, die driekantig van vorm is met schuine zijden. Net zoals het kruisvenster rechts hiervan, zijn de vensters van de erker voorzien van draaiende onderramen met luiken en een vast bovenlicht met glas-in-lood. In de bakgoot uitgemetselde topgevel is een tweede kruisvenster onder een korfboog geplaatst. De topgevel wordt beëindigd met een sobere daklijstomtimmering op klossen. | 1 |
Linkerzijgevel:De linkerzijmuur grenst aan het in 1911 tot standgekomen pand Koningsweg 32.Rechterzijgevel:De rechterzijmuur grenst aan het in 1919 gebouwde pand Koningweg 38.Achtergevel:Van de achtergevel zijn geen gegevens bekend.Interieur:Van het interieur zijn geen gegevens bekend.Redengevende omschrijvingHet pand Koningsweg 34-36 heeft monumentale waarde vanwege de eclectische vormgeving van de gevel en vanwege de karakteristieke bouwmassa. Het pand is een goed voorbeeld van de architectuuropvattingen in de vroege 20ste eeuw, waarbij veelvuldig werd teruggegrepen op traditionele architectuur en historiserende detaillering. Het pand heeft een hoge ensemblewaarde als onderdeel van een beeldbepalende blokbebouwing van monumentale herenhuizen, gekenmerkt door een grote uniformiteit met onderling kleine variaties. | 2 |
Gemeente 's-HertogenboschGevel
|
Gevelsteen in de voorgevel boven de ingangspartij. Natuursteen 80 x 50 cm. Datering ca 1912. Maker onbekend. Het is een rechthoekige gevelsteen waarop een met penseel schilderende mannelijk halffiguur met nimbus, de H. Lucas (met initialen S.L.) is afgebeeld. Hij werkt aan een schilderij van een staande H. Maagd Maria met kind. Deze beeltenis op het doek is in reliëf weergegeven. Het huis is omstreeks 1912 gebouwd in opdracht van F.J. Kops, die kunstschilder van beroep was. Zoals ook in het verleden vaak voorkwam had de voorstelling op de gevelsteen te maken met het beroep van de huiseigenaar. |
Beeldhouwkunst in de open lucht in 's-Hertogenbosch
Artikelen
| 1987 |
Bureau Van Leeuwen en Maes, e.a.Cultuurhistorische Inventarisatie 's-Hertogenbosch 1 : Het ZandGemeente 's-Hertogenbosch (1987) 220-221 |
|
| 1995 |
Henny MolhuysenAchter de voorgevel : Sint-LucasBrabants Dagblad donderdag 20 april 1995 (foto) |
Adresboeken
Koningsweg 34
Koningsweg 34 (1912)
| 1928 | J.F. Kops |
| 1943 | Fr.L.M. Kops (kunstschilder) - J.F. Kops (kunstschilder) |
Koningsweg 36
Koningsweg 36 (1912)
| 1928 | P.J. Smits |
/koningsweg 34.jpg "Zonder titel (ca 1912)")
Bossche Encyclopedie |